Opgegroeien met een moeder die meer pijn doet dan geruststelt, is niet iets wat je in een sprookje leest… en toch is het voor veel mensen de realiteit. Van buitenaf lijkt alles misschien “normaal”: geen geschreeuw in het openbaar, geen ruzies, soms zelfs een gezin waar je jaloers op lijkt. Maar vanbinnen zijn er die kleine, stekende opmerkingen, die angst om teleur te stellen, dat gevoel nooit goed genoeg te zijn. Als je een moeder had die woorden gebruikte als onzichtbare wapens, zullen sommige dingen in dit artikel ongetwijfeld vreemd bekend voorkomen…
Wanneer geweld schuilt in woorden… en stilte
Psychologisch geweld beperkt zich niet tot schreeuwen of beledigingen. Het kan ook de vorm aannemen van onverschilligheid, subtiele kleinerende opmerkingen, constante vergelijkingen, schuldgevoelens aanpraten of het onthouden van genegenheid als een vorm van ‘straf’. Omdat er geen zichtbare sporen zijn, zeggen we vaak tegen onszelf: ‘Het was niet zo erg.’ Toch registreert het brein alles: constante spanning, angst om iets verkeerds te doen, het gevoel thuis op eieren te lopen.
Dit soort klimaat laat blijvende sporen na in de volwassenheid: moeite met vertrouwen, een constante behoefte aan goedkeuring, de neiging om te vaak excuses aan te bieden… of soms het gevoel emotioneel “verdoofd” te zijn.
Je leerde al heel vroeg om de mensen om je heen te wantrouwen.
Kwetsende moeders bekritiseren vaak vrienden, partners of andere familieleden. Als kind twijfelde je misschien aan degenen die je steunden en voelde je je geïsoleerd. Zelfs nu nog ben je misschien bang om een last te zijn, aarzel je om hulp te vragen of heb je het gevoel dat je ‘in de weg loopt’, zelfs als je omringd bent door aardige mensen.
Schuldgevoel is je moedertaal geworden.
‘Met alles wat ik voor je heb gedaan,’ ‘Als je echt van me hield, zou je…’: schuldgevoelens opwekken vervangt soms elke vorm van oprechte communicatie. Als je hiermee opgroeit, ga je geloven dat je verantwoordelijk bent voor de emoties van anderen. Nee zeggen wordt moeilijk en voor jezelf opkomen voelt bijna als verraad. In de volwassenheid vertaalt dit zich vaak in een automatisch ‘ja’, zelfs als alles in je hart ‘nee’ zegt.
Je vergelijkt jezelf voortdurend met anderen.
‘Kijk eens hoe veel succesvoller X is dan jij,’ ‘Die en die maakt zijn ouders tenminste trots.’ Wanneer vergelijkingen op de achtergrond raken, beginnen we te geloven dat we nooit goed genoeg zijn. Successen verliezen hun aantrekkingskracht: we zien alleen nog wat er ontbreekt. Onder deze omstandigheden wordt het een uitdaging om je legitiem of gewoon ‘goed genoeg’ te voelen.
Je lichaam is al lange tijd een bron van schaamte.
Opmerkingen over gewicht, haar of kleding, soms bedoeld als humor, kunnen een diepe indruk achterlaten. Als je uiterlijk vaak bekritiseerd is, kan je relatie met de spiegel gecompliceerd zijn geworden: gebreken en imperfecties lijken de overhand te nemen. Leren om met vriendelijkheid tegen je lichaam te spreken wordt dan een echte uitdaging… maar ook een prachtige wedergeboorte .
Je succes wekte soms eerder onrust dan trots op.
In plaats van “goed gedaan” te horen, kreeg je reacties als: “Het stelt niet veel voor”, “Ik deed meer op jouw leeftijd”. Wanneer onze successen worden geminimaliseerd of afgedaan als onbelangrijk, kunnen we bang worden om te slagen of onze projecten saboteren, alsof uitblinken tot conflicten zou kunnen leiden.
Je grenzen zijn niet altijd gerespecteerd.
Deuren die zonder kloppen worden geopend, beslissingen die voor je worden genomen, berichten die worden voorgelezen… Opgroeien zonder privacy of respect voor je keuzes maakt het later in het leven moeilijker om grenzen te stellen. Je kunt alles op zijn beloop laten of star worden uit angst om opnieuw geschonden te worden. Het stellen van duidelijke grenzen wordt dan essentieel om je gevoel van veiligheid terug te krijgen.
De voorwaardelijke
Knuffels, lieve woordjes en complimenten verdwenen als sneeuw voor de zon zodra je hen “teleurstelde”. Liefde voelde als een beloning die je óf won óf verloor. Als volwassene kan dit leiden tot relaties waarin je te veel accepteert, uit angst om in de steek gelaten te worden, of juist wegrent zodra iemand te dichtbij komt.
Je hebt een heel kritisch innerlijk stemmetje.
Herhaalde opmerkingen veranderen uiteindelijk in een innerlijk gefluister: “Je bent nutteloos,” “Je overdrijft,” “Je dramatiseert.” Zelfs ver van je moeder kan deze stem je blijven veroordelen. Maar het bent niet wie je bent: het weerspiegelt een oude conditionering, die geleidelijk aan vervangen kan worden door een zachtere, realistischere stem, een vorm van innerlijke vriendelijkheid .
Als je jezelf in deze regels herkent, nee, dan ben je noch fragiel, noch “te gevoelig”: je geeft simpelweg woorden aan wat je hebt meegemaakt, en dat is op zich al een enorm bewijs van kracht.
