— Mam, wat moet ik dan? Ze hierheen brengen? Met z’n vieren op een uitklapbank slapen? Liza draagt nog luiers, Sasja heeft ruimte nodig om te spelen en te leren. Hier is geen plaats.
— Misschien naar het buitenhuis?
— Mam, daar is een houtkachel die al jaren niet getest is. Toilet buiten. Het dak lekt. Dat kan niet met kleine kinderen.
Valentina Sergejevna zuchtte en omhelsde haar dochter.
— Het belangrijkste is: niet opgeven. Je vindt een baan, huurt een woning en haalt de kinderen terug. Stap voor stap, geen paniek.
— Morgen heb ik een sollicitatiegesprek, — zei Anna. — Bij een klein bedrijf, ze zoeken een boekhouder. Ze betalen weinig, maar voor een begin is het goed.
— Heel goed. En ik help waar ik kan. Misschien neem ik extra diensten in het ziekenhuis.
— Mam, hoeft niet. Je bent zestig, je gezondheid is belangrijker.
Ze zaten samen in de kleine keuken, dronken thee en maakten plannen. Anna besloot ook meteen de kinderen voor de kinderopvang in te schrijven — Sasja kon naar de oudere groep, Liza naar de peuters.
Drie weken gingen voorbij. Anna liep naar een kantoorgebouw voor haar sollicitatiegesprek. In haar tas zaten haar documenten, cv en aanbevelingen van haar vorige werk. Ze kwam expres vroeg om tot rust te komen en haar gedachten te ordenen.
In de wachtkamer dacht ze niet aan het gesprek, maar aan de kinderen. Die ochtend had Sasja haar via videogesprek gebeld vanaf papa’s telefoon.
— Mama, wanneer kom je voor altijd terug? — vroeg hij. — Papa is steeds boos.
— Binnenkort, lieverd. Mama gaat werken, en dan zijn we snel weer samen.
— En papa?
— Papa gaat apart wonen. Maar jullie zullen hem kunnen zien.
Na het gesprek — dat goed verliep — voelde Anna iets wat ze lang niet had gevoeld: ze was weer nodig, weer waardevol als specialist. Ja, het salaris was klein, maar het was een begin. Ze kon sparen, opties zoeken, misschien zelfs over een jaar of twee een hypotheek nemen.
Op datzelfde moment zat Michaïl thuis met de kinderen. Hij had vrij genomen op zijn werk — een oppas vinden lukte niet, iedereen vroeg te veel geld, en voor de gemeentelijke crèche was er een wachtlijst. Liza was humeurig, wilde de pap die hij had gemaakt niet eten. Sasja zat aan tafel te tekenen en vroeg af en toe hoe je dit of dat woord schrijft.
— Pap, waarom maak je ruzie met mama? — vroeg de jongen plotseling.
— Dat zijn volwassen dingen, — mompelde Michaïl.
— En Petja uit de crèche zei dat als ouders ruzie maken, ze gaan scheiden. En dan blijven de kinderen bij mama.
— Niet altijd.
— En blijven wij dan bij jou?
Michaïl keek naar zijn zoon, naar zijn dochter, en voor het eerst vroeg hij zich af — wil hij dat eigenlijk wel? Eerder leek een scheiding vrijheid, een nieuw leven, een kans om opnieuw te beginnen. Met Svetlana bijvoorbeeld, die op zijn beslissing wachtte. Maar Svetlana had duidelijk gemaakt dat ze geen andermans kinderen wilde opvoeden.
’s Avonds, nadat hij de kinderen naar bed had gebracht, zat hij in de keuken met een fles bier. Het was ongewoon stil in huis — die stilte waar hij zo naar verlangd had, drukte nu op hem. Op tafel lagen kindertekeningen, op de koelkast hing een eetschema dat Anna had gemaakt. Op de vloer lagen speeltjes die hij niet had opgeruimd.
Zijn telefoon piepte — een bericht van Svetlana: “Nou? Wanneer ben je vrij?”
Michaïl keek naar het scherm, toen naar de deur van de kinderkamer waar zacht ademhalen vandaan kwam. Hij verwijderde het bericht zonder te antwoorden.
