Ik betaalde mijn schoonmoeder een maand lang salaris — en presenteerde haar daarna de rekening voor soep en huur.
In de kamer werd het zó stil dat ik het tikken van de klok in de hal kon horen.
— Wat zijn dit voor bedragen? — haar stem verloor de fluwelen, bazige toon. — Huur van woonruimte… vijftienduizend?
— Dat is onder de marktprijs, Larisa Pavlovna, — legde ik rustig uit, terwijl ik een slok water nam. — Een eenkamerwoning in onze buurt kost dertig. Een kamer in een opgeknapt appartement — minimaal achttien. Ik heb familie-korting gegeven.
Mijn schoonmoeder blies hoorbaar uit en las verder. De vinger met perfecte manicure bleef hangen bij de volgende regel.
— Eten… twaalfduizend? Neem je geld van me voor eten? Van je moeder?!
— In uw boodschappenmand liggen producten van hoge kwaliteit, mam, — mengde Oleg zich ineens in het gesprek. Hij ging bij de tafel staan en keek over haar schouder mee. Ik zag hoe een mondhoek bij hem trilde.
— Vis, kazen, diezelfde koffie. In een café zou u meer kwijt zijn. Hier is alles op basis van bonnetjes; Lena heeft kopieën op de tweede pagina toegevoegd.
Larisa Pavlovna las door, en op haar hals verschenen rode vlekken van verontwaardiging.
— Nutsvoorzieningen, internet, slijtage van huishoudelijke apparaten… Stomerij- en schoonmaakdiensten… Lena, heb jij me het wassen van mijn blouses in rekening gebracht?!
— U zei zelf: elke arbeid hoort betaald te worden, — ik haalde mijn schouders op zonder van houding te veranderen. — Ik vul de wasmachine, hang de was op, strijk. Dat is mijn tijd. Mijn hulpbron. Bij de stomerij was dit drie keer zo duur geweest. Ik heb het tegen het minimumtarief gerekend.
Ik wist dat nu het interessantste zou komen. De laatste regel. Het totaal.
— Totaal… — Larisa Pavlovna haperde. — Totaal te betalen van mijn kant… achtentwintigduizend roebel?!
Ze gooide het vel op tafel. Het papier gleed over het gladde oppervlak en bleef bij mijn kopje liggen.
— Dit is cynisme! — riep ze uit terwijl ze opstond. De stoel schuurde met een gil over de tegels. — Ik heb op mijn kleinzoon gepast! Ik gaf mijn energie! En jullie… jullie sturen me een rekening voor een bord soep en een hoekje in het appartement? Oleg, laat jij dit toe?
Mijn man zweeg. Hij keek zijn moeder lang aan — met een blik waarin vermoeidheid te lezen was, van al die jaren waarin er alleen “van hem gehouden” werd onder voorwaarden.
— Mam, — zei hij zacht. — Jij hebt dit format zelf voorgesteld. Jij zei: “Niemand is iemand iets gratis verschuldigd.” Lena heeft gewoon de balans opgemaakt.
— Hoe durven jullie… — Larisa Pavlovna ademde snel, alsof ze in deze kamer, vol cijfers en feiten, geen lucht genoeg had. — Ik ga onmiddellijk weg! Mijn voeten zullen hier niet meer over de drempel komen!
— Zoals u wilt, — ik knikte. — U hoeft niet over te maken. We schrijven dit bedrag af als afscheidscadeau. We zijn toch beschaafde mensen.
Stilte tegen kostprijs
Inpakken duurde precies een uur. Geen lange afscheidswoorden. Alleen het geluid van de rits van de koffer en het tikken van hakken. De verbouwing in haar appartement bleek, zo te zien, prima af te maken — als je er zelf gewoon aanwezig bent.
Toen de deur achter mijn schoonmoeder dichtklapte, viel er in het appartement een heldere, gezegende stilte. Niet die gespannen stilte die de afgelopen maand in de lucht had gehangen, maar een lichte, transparante.
