— Ja, — Tamara deed haar jas uit. — Alles is geregeld.
— En schaam je je niet? — riep Galina dramatisch uit. — Je brengt schande over de familie! Wat zullen de mensen zeggen?
— Welke mensen? — vroeg Tamara vermoeid.
— Iedereen! Buren, familie! Iedereen zal zeggen dat je je man niet vertrouwt, dat het niet goed zit in jullie gezin!…
Tamara ging in de fauteuil tegenover hen zitten.
— Galina Petrovna, dit is mijn geld. Ik heb het recht ermee te doen wat ik wil.
— Jouw geld! — sneerde de schoonmoeder. — En wie heeft jou al die drie jaar onderhouden? Wie heeft je gekleed? Mijn zoon!
Dat was een leugen. Tamara werkte als lerares en verdiende niet minder dan Viktor. Ze verdeelden alle uitgaven eerlijk. Maar met haar schoonmoeder discussiëren had geen zin — in haar wereld bestond alleen haar waarheid.
— Mama heeft gelijk, — mengde Viktor zich in het gesprek. — Ik heb voor je gezorgd, en zo bedank je me?
— Vitya, we werken allebei en dragen allebei bij aan het huishoudbudget, — probeerde Tamara uit te leggen. — En dit geld — het is de erfenis van mijn oma. Het heeft niets met ons gezamenlijke inkomen te maken.
— Alles heeft ermee te maken! — krijste Galina Petrovna. — In een normale familie bestaat geen ‘van mij’ en ‘van jou’!
— Waarom staat uw datsja dan alleen op uw naam? — Tamara kon zich niet langer inhouden. — En waarom is Viktor’s auto alleen op zijn naam geregistreerd?
Voor een moment was Galina Petrovna van haar stuk gebracht, maar ze herstelde zich snel.
— Dat is iets anders! Een man moet eigendom hebben! En een vrouw… een vrouw moet haar man vertrouwen!
— Ik vertrouw Viktor, — zei Tamara en keek naar haar man. — Maar dat betekent niet dat ik hem alles moet geven wat ik heb.
— Je bent een egoïst! — riep Viktor uit. — Je denkt alleen aan jezelf!
Die woorden troffen Tamara diep. Een egoïst? Zij, die drie jaar lang de pesterijen van zijn moeder had verdragen, voor de hele familie had gekookt, gewassen, schoongemaakt? Zij, die elk weekend Galina naar winkels en artsen had gereden?
— Weet je wat? — Tamara stond op. — Ik ben moe. Laten we dit morgen verder bespreken.
— Nergens ga je heen! — Galina Petrovna sprong ook op. — We lossen het nu op! Vitya, zeg iets!
— Toma, ga zitten, — beval Viktor. — Mama wil praten.
Maar Tamara ging niet zitten. Ze bleef staan en keek naar deze twee mensen die dachten dat ze het recht hadden haar leven te controleren, haar geld, haar keuzes.
— Nee, — zei ze. — Ik ga slapen. Als jullie iets willen bespreken — doe dat zonder mij.
Ze draaide zich om en liep naar de slaapkamer, terwijl Viktor en zijn moeder sprakeloos achterbleven. Achter zich hoorde ze Galina’s verontwaardigde kreten, maar ze keek niet om.
In de slaapkamer sloot Tamara de deur achter zich en leunde er met haar rug tegenaan. Haar hart bonsde. Ze wist dat ze een onzichtbare grens had overschreden, dat ze de ongeschreven regels van deze familie had geschonden, waar het woord van de schoonmoeder wet was en de schoondochter moest zwijgen en gehoorzamen.
Haar telefoon trilde. Een bericht van haar vriendin Lena: “Nou, heb je het appartement gekocht? Gefeliciteerd!”
Tamara glimlachte triest. Ja, ze had het gekocht. Maar tegen welke prijs?
De volgende dagen hing er een gespannen stilte in huis. Viktor negeerde zijn vrouw demonstratief, en Galina Petrovna slaakte bij elke gelegenheid diepe zuchten en greep dramatisch naar haar hart. Tamara verdroeg hun stille oorlog zwijgend, wetend dat elke poging tot gesprek alleen maar tot een nieuwe ruzie zou leiden.
Op vrijdagavond, toen Tamara thuiskwam van haar werk, wachtte haar een verrassing. In de woonkamer zaten niet alleen Viktor en zijn moeder, maar ook Viktor’s tante — Ljoedmila Petrovna, de zus van Galina.
— Ah, daar is ze! — riep Galina Petrovna. — Ljoedochka, kijk naar haar! Deze dame weigert mijn zoon te vertrouwen!
Ljoedmila keek Tamara kritisch aan.
— Ja, ik heb uw verhaal gehoord. Niet netjes, Tamara, helemaal niet netjes. In onze familie hoort dat niet zo.
— In uw familie hoort het niet dat een vrouw eigen bezit heeft? — vroeg Tamara kalm.
— Verdraai de boel niet! — snauwde Galina. — Het gaat om vertrouwen! Om familiewaarden!
— Precies, — bevestigde Ljoedmila. — Mijn dochter heeft toen ze trouwde alles op haar man gezet. Appartement, auto — alles! En ze leven prima, één hart en één ziel!
Tamara kende dat verhaal. Die dochter was na twee jaar gescheiden en met niets achtergebleven. Maar dat hardop zeggen had geen zin.
— Tamara, ga zitten, — Viktor wees op een stoel. — Tante Ljoeda is speciaal gekomen om met je te praten.
— Waarover? — Tamara bleef staan. — Het appartement is al gekocht en geregistreerd.
— Daarom juist! Daar gaan we het over hebben! — Galina haalde papieren tevoorschijn. — Vitya heeft een oplossing gevonden. Je kunt het appartement aan hem schenken! Hier is de schenkingsakte, we hebben alleen jouw handtekening nodig.
Tamara kon haar oren niet geloven. Dachten ze werkelijk dat ze het appartement, gekocht met het geld van haar oma, zomaar cadeau zou geven?
— Nee, — zei ze kort.
— Hoezo nee? — schoot Ljoedmila overeind. — Ben je helemaal brutaal geworden? Galia heeft je in de familie opgenomen, en jij…
— En ik? — onderbrak Tamara. — Ik werk, verdien geld en run het huishouden. Ik ben een goede vrouw voor Viktor. Maar dat betekent niet dat ik alles moet afstaan!
